4400- اجرای روشهای توافقی رسیدگی به اطلاعات مالی
4400- اجرای روشهای توافقی رسیدگی به اطلاعات مالی
كليـات
1 . هدف اين استاندارد، ارائه استانداردها و راهنماييهاي لازم درباره مسئوليتهاي حرفه‌اي حسابرس در موارد اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي، و شكل و محتواي گزارشي است كه حسابـرس در اين گونه موارد صادر مي‌كند. منظور از حسابرس در اين بخش، الزاما فرد يا موسسه‌اي نيست كه حسابرسي صورتهاي مالي واحد مورد رسيدگي را به عهده دارد.
2 . اگرچه تاكيد اين استاندارد، رسيدگي به اطلاعات مالي است، اما مي‌تواند براي رسيدگي به اطلاعات غيرمالي نيز سودمند واقع شود، مشروط بر آن كه حسابرس از موضوع و معيارهايي منطقي براي سنجش يافته‌هاي خود شناخت كافي داشته باشد. ضوابط ارائه شده در ساير استانداردهاي حسابرسي نيز مي‌تواند حسابرس را در بكارگيري اين استاندارد ياري رساند.
3 . اجراي روشهاي توافقي مي‌تواند شامل روشهاي مشخصي درباره هريك از اقلام (مانند، حسابهاي پرداختني، حسابهاي دريافتني، خريد از اشخاص وابسته و فروش و سود هريك از اجزاي واحد مورد رسيدگي)، يكي از صورتهاي مالي (براي مثال، ترازنامه) يا حتي مجموعه صورتهاي مالي باشد.
هدف از اجراي روشهاي توافقي
4 . هدف از اجراي روشهاي توافقي، گزارش يافته‌هاي عيني ناشي از اجراي روشهاي مشخص با ماهيت حسابرسي است كه مورد توافق حسابرس، واحد مورد رسيدگي و/يا هر شخص ثالث ذيربطـي قـرار گرفته است.
5 . نظر به اين كه حسابرس تنها بـه گزارش يافته‌هاي عيني ناشي از اجراي روشهاي توافقي اكتفامي‌كند، بنابراين هيچ اطميناني نيز اظهار نمي‌شود؛ بلكه، استفاده‌كنندگان از گزارش، رسيدگيها و يافته‌هاي گزارش شده توسط حسابرس را راسا ارزيابي و برمبناي آن، نتيجه‌گيري مي‌كنند.
6 . گزارش يافته‌هاي عيني منحصرا به اشخاصي داده مي‌شود كه در مورد اجراي روشهاي مزبور توافق كرده‌اند؛ زيرا، اشخاص ديگر ممكن است به دليل عدم آگاهي از دلايل انتخاب روشهاي‌توافقي، نتايج نادرستي از آن گزارش بگيرند.
اصول كلي حاكم بر اجراي روشهاي توافقي
- حسابرس در اجراي روشهاي توافقي بايد “آيين رفتار حرفه‌اي” را رعايت كند. اصول آيين رفتار حرفه‌اي حاكم بر مسئوليتهاي حرفه‌اي حسابرس به شرح زير است:
الف ـ استقلال
ب ـ درستكاري
پ ـ بيطرفي
ت ـ صلاحيت و مراقبت حرفه‌اي
ث ـ رازداري
ج ـ رفتار حرفه‌اي
چ ـ اصول و ضوابط حرفه‌اي مربوط
8 . حسابرس بايد روشهاي توافقي را براساس اين استاندارد و شرايط مندرج در قرارداد مربوط اجرا كند.
نكات اساسي قرارداد
- حسابرس بايد اطمينان يابد كه واحد مورد رسيدگي و همچنين، هر شخص ثالث ذيربطي كه گزارش يافته‌هاي عيني را دريافت مي‌كند، شناخت روشني از روشهاي توافقي و شرايط قرارداد دارد. نكاتي كه بايد مورد توافق قرار گيرد به شرح زير است:
- نوع و ماهيت كار، شامل تصريح اين واقعيت كه اجراي روشهاي توافقي، حسابرسي يا بررسي اجمالي محسوب نمي‌شود و بنابراين، هيچ اطميناني نيز اظهار نخواهد شد.
- هدف مشخص شده براي انجام كار.
- مشخص كردن هرگونه اطلاعات مالي كه روشهاي توافقي درباره آن اجرا خواهد شد.
- نوع و ماهيت، زمانبندي اجرا و حدود روشهاي رسيدگي مورد نظر كه بايد اجرا شود.
- شكل مورد انتظار براي گزارش يافته‌هاي عيني.
- هرگونه محدوديت در توزيع گزارش يافته‌هاي عيني. بديهي است در صورت مغاير بودن اين گونه محدوديتها با الزامات قانوني، حسابرس نبايد كار را بپذيرد.
10 . در پاره‌اي شرايط (براي مثال، در مواردي كه روشهاي رسيدگي بين مقامات ذيصلاح قانوني، نمايندگان صنايع و نمايندگان حرفه حسابداري توافق مي‌شود) حسابرس ممكن است نتواند روشهاي توافقي را با كليه طرفهاي دريافت كننده گزارش مطرح كند. وي در چنين شرايطي مي‌تواند مثلا روشهاي رسيدگي را با نمايندگان مناسبي از طرفهاي درگير مطرح كند، مكاتبات انجام شده با طرفهاي مزبور را بررسي نمايد يا نمونه‌اي از نوع گزارشي را كه صادر خواهد شد براي ايشان بفرستد.
11 . تنظيم قراردادي كه در آن شرايط اصلي كار مستند شده باشد، هم به نفع صاحبكار و هم به نفع حسابرس است. چنين قراردادي، پذيرش كار را توسط حسابرس مشخص و از هر گونه برداشت نادرست درباره مواردي چون هدف و دامنه كار، ميزان مسئوليتهاي حسابرس و شكل گزارشي كه ارائه خواهد كرد، جلوگيري مي‌كند.
12 . موضوعاتي كه مي‌تواند در قرارداد درج شود، شامل موارد زير است:
- فهرست روشهاي رسيدگي توافق شده.
- تصريح اين كه گزارش يافته‌هاي عيني، تنها بايد بين اشخاصي توزيع شود كه در مورد روشهاي مزبور توافق كرده‌اند.
علاوه براين، حسابرس مي‌تواند نمونه‌اي از گزارش يافته‌هاي عيني را كه ارائه خواهد كرد نيز پيوست قرارداد كند. نمونه چنين قراردادي در پيوست 1 ارائه شده است.
برنامه‌ريزي
- حسابرس بايد اجراي روشهاي توافقي را چنان برنامه‌ريزي كند كه از اِعمال موثر آن اطمينان يابد.
مستندسازي
- حسابرس بايد موضوعاتي را كه در فراهم كردن شواهد لازم براي پشتيباني از گزارش يافته‌هاي عيني و شواهد مربوط به انجام شدن كار طبق اين استاندارد و شرايط قرارداد، داراي اهميت است، مستند كند.
روشهاي رسيدگي و شواهد
15 . حسابرس بايد روشهاي توافقي رسيدگي را اجرا و از شواهد كسب شده، به عنوان مبناي گزارش يافته‌هاي عيني استفاده كند.
16 . حسابرس مي‌تواند در اجراي روشهاي توافقي از شيوه‌هاي زير استفاده كند:
- پرس‌وجو و تجزيه و تحليل.
- محاسبه مجدد، مقايسه و ساير كنترلهاي محاسباتي.
- مشاهده.
- بازرسي.
- دريافت تاييديه.
نمونه گزارش، حاوي فهرستي از روشهايي كه مي‌تواند به عنوان بخشي از انجام قرارداد اجراي روشهاي توافقي استفاده شود، در پيوست 2 ارائه شده است.
گزارشگري
17 . گزارش اجراي روشهاي توافقي بايد هدف و روشهاي مورد توافق را با جزييات كافي و به گونه‌اي توصيف كند كه استفاده‌كنندگان بتوانند از نوع و ماهيت و حدود كار انجام شده، شناخت لازم به دست آورند.
18 . گزارش يافته‌هاي عيني بايد موارد زير را دربر گيرد:
الف ـ عنوان حسابرس مستقل.
ب ـ مخاطب گزارش ـ معمولا صاحبكاري كه حسابرس را براي اجراي روشهاي توافقي دعوت به كار كرده است.
پ ـ مشخص كردن عناوين اطلاعات مالي كه روشهاي توافقي درباره آنها اجرا شده است.
ت ـ تصريح اين كه روشهاي اجرا شده، همان روشهاي توافق شده با مخاطب گزارش است.
ث ـ تصريح اين كه كار، طبق استاندارد “اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي” انجام شده است.
ج ـ هدف از رسيدگي.
چ ـ فهرست روشهاي رسيدگي اجرا شده.
ح ـ توصيف يافته‌هاي عيني، شامل جزييات هرگونه ايراد يا اشتباه كشف شده.
خ ـ تصريح اين كه روشهاي رسيدگي اجرا شده، حسابرسي يا بررسي اجمالي نيست و بنابراين، اطميناني نيز اظهار نمي‌شود.
د ـ بيان اين كه اگر حسابرس روشهاي اضافي (يعني حسابرسي يا بررسي اجمالي) را اجرا مي‌كرد، ممكن بود موارد ديگري كشف مي‌شد كه گزارش آنها ضرورت مي‌يافت.
ذ ـ تصريح اين كه گزارش بايد منحصرا به اشخاصي داده شود كه در مورد اجراي روشهاي رسيدگي توافق كرده‌اند.
ر ـ در صورت لزوم، بيان اين موضوع كه گزارش، تنها به عناصر، حسابها، اقلام يا اطلاعات مالي مشخص شده مربوط است و صورتهاي مالي واحد مورد رسيدگي را به عنوان يك مجموعه دربر نمي‌گيرد.
ز ـ تاريخ گزارش.
ژ ـ نشاني حسابرس.
س ـ امضاي حسابرس.
نمونه‌اي از گزارش يافته‌هاي عيني ناشي از اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي، در پيوست 2 ارائه شده است.
تاريخ اجرا
19 . اين استاندارد از اول فروردين 1378 و پس‌از آن لازم‌الاجراست.
پيـوسـت 1
|
نمونه قرارداد
|
قـرارداد اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي
عطف به درخواست … (نام درخواست‌كننده) … از اين … (حسابرس) … براي اجراي روشهاي توافقي، درباره … (موضوع مورد رسيدگي) … كه مورد پذيرش اين … قرار گرفته است، اين قرارداد بين … و … كه از اين پس به ترتيب “حسابرس” و “واحد مورد رسيدگي/ واحد درخواست‌كننده” ناميده مي‌شوند با شرايط زير منعقد مي‌گردد.
موضوع قـرارداد
1 . اجراي روشهاي توافقي و گزارش يافته‌هاي عيني حاصل از اجراي آنها با هدف … (براي مثال، ارائه به مراجع ذيصلاح) …
تبصره: اين روشها تنها براي كمك در رسيدن به هدف مزبور اجرا مي‌شود.
تعهدات حسابرس
2 . اجراي روشهاي توافقي به شرح زير، براساس استاندارد “اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي”:
(توصيف نوع و ماهيت، زمانبندی اجرا و حدود روشهايي كه بايد اجرا شود، شامل اشاره روشن به مدارك و مستنداتي كه مشخصا بايد مورد رسيدگي قرار گيرد، افرادي كه بايد با آنان تماس‌گرفته شود و اشخاصي كه بايد از آنان تاييديه دريافت گردد).
3 . اجراي روشهاي ياد شده در بند 2 بالا، به منزله حسابرسي يا بررسي اجمالي نيست و بنابراين، هيچ اطميناني نيز اظهار نخواهد شد.
4 . گزارش يافته‌هاي عيني، تنها به رسيدگيهاي مندرج در بند 1 قرارداد مربوط مي‌شود و صورتهاي مالي شركت را به عنوان يك مجموعه واحد دربر نمي‌گيرد.
تعهدات واحد مورد رسيدگي
5 . ارائه كليه اطلاعات، اسناد، مدارك و دفاتر (دستي و يا كامپيوتري) مورد نياز براي اجراي روشهاي توافقي.
6 . عدم استفاده از گزارش (يافته‌هاي عيني) براي مقاصدي غير از هدف ياد شده در بند 1 بالا، و توزيع گزارش مزبور منحصرا بين اشخاصي كه در مورد روشهاي بالا توافق كرده‌اند.
7 . تامين محل كار، امكانات و تسهيلات مناسب و همچنين، همكاري كاركنان واحد مورد رسيدگي در تهيه وارائه صورت ريز و جداول تفصيلي مورد نياز براي انجام هر چه بهتر موضوع قرارداد.
8 . پرداخت بموقع صورتحسابهاي حق‌الزحمه.
حـق‌الـزحمـه
9 . مبناي تعيين حق‌الزحمه، مدت كاركرد حسابرسانِ مامور انجام كار است كه متناسب با پيشرفت كار، صورتحساب مي‌شود. حق‌الزحمه ساعتي هر يك از حسابرسان برحسب تجربه و مهارت و در نتيجه، ميزان مسئوليتي كه به عهده دارند، متفاوت است. طبق بررسيهاي به عمل آمده، حق‌الزحمه، شامل حق‌الزحمه ساعات كار مستقيم، ساير هزينه‌هاي مستقيم (ازقبيل هزينه‌هاي فوق‌العاده ماموريت خارج از مركز، اياب و ذهاب) و سربار قابل تخصيص، در مجموع به ميزان … ريال براورد مي‌شود.
سـايـر مـوارد
10 . اين قرارداد از تاريخ مبادله تا … اعتبار دارد.
11 . هرگونه اختلاف طرفين قرارداد در اجراي مفاد آن، از طريق هياتي سه نفره متشكل از نماينده واحد مورد رسيدگي / واحد درخواست كننده، نماينده حسابرس و يك شخص مورد قبول دو طرف، حل و فصل خواهد شد.
12 . اين قرارداد در 12 ماده و يك تبصره و در 2 نسخه كه هر دو نسخه در حكم واحد است، تنظيم و در تاريخ … به امضاي طرفين قرارداد رسيده است .
واحد مورد رسيدگي/ واحد درخواست‌كننده حسابرس
پيوست 2
|
نمونه گزارش يافته‌هاي عيني درباره حسابهاي پرداختني
گزارش يافته‌هاي عيني
به: …(اشخاصي كه حسابرس را دعوت بكار كرده‌اند)…
اين موسسه روشهاي توافق شده زير را در مورد حسابهاي پرداختني شركت نمونه در تاريخ 30 مهر ××13، به شرح صورت ريز پيوست، اجرا كرده است. روشهاي زير كه براساس استاندارد اجراي روشهاي توافقي رسيدگي به اطلاعات مالي انجام شده است، تنها به منظور كمك به شما در ارزيابي اعتبار حسابهاي پرداختني صورت گرفته است:
1 . تراز حسابهاي پرداختني در تاريخ 30 مهر ××13 تهيه شده توسط شركت نمونه، دريافت و درستي جمعهاي آن آزمون و مانده آن با حساب مربوط در دفتر كل، مطابقت شد.
2 . فهرست تامين‌كنندگان عمده مواد و كالا و مبالغ بستانكاري آنان در تاريخ 30 مهر ××13، به شرح پيوست، با اسامي و مبالغ مندرج در تراز حسابهاي پرداختني مقايسه شد.
3 . صورت وضعيت مربوط به تامين‌كنندگان عمده مواد و كالا به تاريخ 30 مهر ××13 دريافت يا از تامين‌كنندگان مزبور درخواست شد مانده طلب خود را در تاريخ يادشده تاييد كنند.
4 . صورت وضعيتها يا تاييديه‌هاي مزبور با مبالغ مندرج در فهرست موضوع بند 2 بالا مقايسه شد. براي اقلامي كه مغايرت داشت، از شركت نمونه صورت تطبيق دريافت شد. صورتحسابها، برگه‌هاي بستانكار و چكهاي در راه با مبالغ بيش از ………. ريال مندرج در صورتهاي تطبيق، شناسايي و فهرست شد. دريافت اين صورتحسابها و برگه‌هاي بستانكار پس از تاريخ 30 مهر ××13 و تحويل چكهاي در راه مزبور پس از آن تاريخ، مشخص و رسيدگي، و از ضرورت درج آنها در صورتهاي تطبيق اطمينان حاصل شد.
يافته‌هاي اين موسسه به شرح زير اعلام مي‌شود:
الف ـ در مورد بند 1، جمعهاي تراز، درست بود و مانده آن با دفتر كل مطابقت داشت.
ب ـ در مورد بند 2، مبالغ مورد مقايسه مطابقت داشت.
پ ـدر مورد بند 3، صورت وضعيت كليه تامين‌كنندگان عمده مواد و كالا در تاريخ 30 مهر ××13 موجود بود.
ت ـ در مورد بند 4، مبالغ موضوع اين بند مطابقت داشت يا براي مبالغ مورد اختلاف، شركت نمونه، صورتهاي تطبيق تهيه كرده بود كه در آن برگه‌هاي بستانكار، صورتحسابها و چكهاي در راه با مبالغ بيش از … ريال، به استثناي موارد زير، به گونه‌اي مناسب منظور شده بود:
(مشخص كردن موارد استثنا)
از آنجا كه روشهاي رسيدگي بالا، حسابرسي يا بررسي اجمالي نيست، اين موسسه نيز اطميناني درباره حسابهاي پرداختني به تاريخ 30 مهر ××13 اظهار نمي‌كند.
چنانچه اين موسسه روشهاي رسيدگي بيشتري را اجرا مي‌كرد يا حسابرسي يا بررسي اجمالي منطبق با استانداردهاي حسابرسي را انجام مي‌داد، احتمالا با موارد ديگري برخورد مي‌كرد كه گزارش آنها ضرورت مي‌يافت.
اين گزارش منحصرا براي دستيابي به هدف مندرج در ابتداي گزارش و به منظور اطلاع شما تهيه شده است و نبايد براي هدف ديگر يا ارائه به سايرين استفاده شود. اين گزارش، تنها به حسابها و اقلام مشخص شده در بالا مربوط مي‌شود و صورتهاي مالي شركت را به عنوان يك مجموعه واحد، دربر نمي‌گيرد.
تاريخ موسسه حسابرسي …
منبع:سازمان حسابرسی
