ساعت کار کارگران در سال 1403

تعداد روزها و ساعت کاری در متن قانون کار مشخص شده است. به موجب ماده ۵۱ این قانون «ساعت کار، مدت زمانی است که کارگر، نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می‌دهد.» این قانون درباره میزان ساعت کار در شبانه‌روز، هفته و ماه محدودیت‌های زیر را مشخص کرده است و همه کارفرمایان، کارگران، کارگاه‌ها، موسسات تولیدی، صنعتی، خدماتی و کشاورزی مکلف به تبعیت از آن هستند.

به غیر از برخی موارد، ساعت کار کارگران در شبانه‌روز نباید از ۸ ساعت تجاوز نماید.

مجموع ساعات کار در هر هفته نباید از ۴۴ ساعت تجاوز کند.

در کارهای سخت و زیان‌آور و زیرزمینی، ساعات کار نباید از ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته تجاوز نماید.

در برخی کارها که ساعات کار از ۸ ساعت در شبانه‌روز و ۴۴ ساعت در هفته تجاوز نماید جمع ساعات کار در ۴ هفته متوالی نباید از ۱۷۶ ساعت تجاوز کند.

روز جمعه، روز تعطیل هفتگی کارگران با استفاده از مزد می‌باشد.

جدول ساعت کار سال ۱۴۰۱ قانون کار

در جدول ساعات کاری ۱۴۰۱ که مطابق با تعاریف ساعت کار در قانون کار است، ساعت کاری روزانه، هفتگی و ماهانه کارگران مشخص شده است. با توجه به اینکه تعداد روزهای کاری و تعطیلات رسمی و تعداد روزهای هر ماه متفاوت است بنابراین ساعت کاری ماهانه و هفتگی کارگران نیز رقم و عدد ثابتی نبوده و هر هفته و هر ماه از فرمول محاسبه ساعت کاری به صورت مجزا باید محاسبه شود.

ساعت کاری اداره کار برای تمام کارگران شاغل در کشور بدون در نظر گرفتن شرایط کار و هر قید و شرط دیگر و نوع کارگاه و نوع کار یکسان است. توجه شود که هیچ استثنایی وجود ندارد.

پانویس ۱: روز دوشنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۲ در تقویم شمسی تعطیل نیست اما  طبق ماده ۶۳ قانون کار جمهوری اسلامی ایران، این روز، جزء تعطیلات رسمی کارگران به حساب می‌آید و بنابراین کار در این روز  به عنوان  اضافه کاری در روز تعطیل برای کارگران محاسبه می‌شود.

پانویس ۲: شیوه دیگری برای محاسبه ساعت و روزهای کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد که طبق آن نیز میزان ساعت کار از ۸ ساعت در شبانه‌روز و ۴۴ ساعت در هفته تجاوز نمی‌کند. در این شیوه، افراد روزهای شنبه تا چهارشنبه را به مدت ۸ ساعت (در مجموع ۴۰ ساعت) و روز پنج‌شنبه به مدت ۴ ساعت (در مجموع ۴۴ ساعت) مشغول به کار هستند. بر همین مبنا تعداد روزهای پنج‌شنبه در ماه دارای اهمیت می‌شوند. البته باید توجه داشت که از نظر اداره کار و در زمان بروز اختلاف، همان جدول بالا ملاک است.

فرمول محاسبه ساعت کاری کارگران و تنظیم جدول ساعت کاری ۱۴۰۳

فرمول بسیار ساده برای محاسبه ساعت کاری هفتگی و ماهانه کارگران وجود دارد که از آن برای تنظیم جدول ساعت کاری استفاده می‌شود.

فرمول محاسبه ساعت کار هفتگی کارگران

در مواردی که مزد کارگران به صورت هفتگی پرداخت می‌شود ساعت کار موظفی هفتگی استفاده می‌شود. در صورتی که کارگران تمام وقت مشغول به کار باشند برای محاسبه ساعت کار هفتگی طبق قانون کار از فرمول زیر استفاده می‌شود:

ساعت کار هفتگی قانون کار = تعداد روزهای غیر تعطیل طول هفته * ۷.۳۳

فرمول محاسبه ساعت کار ماهانه کارگران

در اغلب کارگاه‌های کشور حقوق به صورت ماهانه پرداخت می‌شود. بنابراین برای محاسبه اضافه کاری و کارکرد ماهانه از ساعت کاری ماهانه قانون کار استفاده می‌شود. برای محاسبه ساعت کار ماهانه کارگران از همان فرمول ساعت کار هفتگی استفاده می‌شود با این تفاوت که به جای تعداد روزهای هفته، تعداد روزهای ماه جاگذاری می‌شود.

ساعت کار ماهانه قانون کار = تعداد روزهای غیر تعطیل طول ماه * ۷.۳۳

جدول ساعت کار موظفی ۱۴۰۳ که در بالا ارائه شد جمع‌بندی کل روزهای طول سال ۱۴۰۳، تعداد روزهای جمعه، تعداد روزهای تعطیل و تعداد روزهای کاری تنظیم شده است و در نهایت در جدول ساعت کار موظفی ۱۴۰۳ به صورت آماده ارائه شده است و با وجود جدول ساعت کار موظفی نیازی به محاسبات وجود ندارد.

جزییات قانون مرخصی وزارت کار ۱۴۰۳ اعلام شد

کارگران چند روز مرخصی دارند و آیا غیر از مرخصی استحقاقی و استعلاجی، مرخصیِ دیگری در قانون کار برای آن‌ها در نظر گرفته شده است؟

کارگران چند روز مرخصی دارند؟ آیا غیر از مرخصی استحقاقی و استعلاجی، مرخصیِ دیگری در قانون کار برای آن‌ها در نظر گرفته شده است؟ طبق ماده ۶۴ قانون کار «مرخصیِ استحقاقیِ سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه، جمعاً یک ماه است». برای کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور نیز طبق ماده ۶۵ قانون کار، مرخصی استحقاقیِ سالانه ۵ هفته است.

طبق ماده ۶۹ قانون کار: «تاریخ استفاده از مرخصی استحقاقی با توافق کارگر و کارفرما تعیین می‌شود و در صورت اختلاف بین کارگر و کارفرما نظر اداره کار و امور اجتماعی محل لازم‌الاجراء است.»

مرخصی استعلاجی چیست؟ نوعِ دیگری از مرخصیِ عنوان شده در قانون کار است؛ البته به شرایط و جزئیاتِ این مرخصی در قانون کار اشاره نشده و صرفا در ماده ۷۴ قانون کار آمده: «مدت مرخصی استعلاجی، با تأیید سازمان تأمین اجتماعی، جزو سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب خواهد شد». در خصوص این مرخصی سقفی در نظر گرفته نشده است. همچنین لازم به ذکر است که طبق قانون، برای استراحت‌هایی که در هر نوبت کمتر از هفت روز است و درمجموع در طول سال از ۱۵ روز بیشتر نمی‌شود، گواهی پزشک معالج کافی است و نیاز به تایید پزشک معتمد و یا کمیسیون پزشکی ندارد. استراحتهای بیشتر از ۱۵ روز تا ۶۰ روز در سال و استراحت بیش از ۷ روز در هر نوبت باید به تایید پزشک معتمد سازمان برسد. استراحتهای بیش از ۶۰ روز در سال نیز باید به تایید کمیسیون پزشکی برسد.

علاوه بر مرخصیِ استحقاقی و استعلاجی، کارگران از حق استفاده از انواع دیگرِ مرخصی نیز برخوردارند: طبق ماده ۷۳ قانون کار، کلیه کارگران در موارد ذیل حق برخورداری از سه روز مرخصی با استفاده از مزد را دارند: الف – ازدواج دائم، ب – فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان.

همچنین طبق ماده ۶۷ قانون کار، هر کارگر حق دارد به منظور ادای فریضه حج واجب در تمام مدت کار خویش فقط برای یک نوبت یک ماه به عنوان مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق استفاده نماید.

مورد دیگر، مرخصیِ زایمانِ موضوع ماده ۷۶ قانون کار است؛ طبق این قانون «مرخصی بارداری کارگران زن، جمعا ۹۰ روز است. حتی الامکان ۴۵ روز این مرخصی باید پس از وضع حمل مورد استفاده قرار گیرد. برای زایمان توأمان، ۱۴ روز به مدت مرخصی اضافه می‌شود». این مدت زمانِ ۳ ماهه البته سال‌ها بعد از تصویبِ قانون کار، در قوانین تکمیلی ابتدا به ۶ ماه و بعد به ۹ ماه افزایش پیدا کرد. همچنین برای مردانی که زنان آن‌ها شاغل هستند و از مرخصیِ زایمان استفاده می‌کنند نیز ۱۴ روز مرخصی در زمان تولد فرزندشان در نظر گرفته شده است. این مرخصی البته برای آقایان شاغل در قوای سه‌گانه و بخش عمومی غیر دولتی محدود به ۳ روز است.

در تمام مواردی که تا اینجا ذکر شد، مرخصیِ کارگر همراه با دریافت حقوق بود؛ اما طبق ماده ۷۲ قانون کار، کارگران امکان استفاده از مرخصیِ بدون حقوق نیز دارند. بر این اساس، «نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران و مدت آن و شرایط برگشت آن‌ها به کار پس از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا نماینده قانونی او و کارفرما تعیین خواهد شد.»