2400 – بررسی اجمالی صورتهای مالی
بررسی اجمالی صورتهای مالی
كليات
1 . هدف این استاندارد، ارائه استانداردها و راهنماییهای لازم درباره مسئولیتهای حرفه‌ای حسابرس در مواردی است که حسابرسی غیراز حسابرس واحد تجاری بررسی اجمالی صورتهای مالی را انجام می‌دهد. در این استاندارد همچنین درباره شکل و محتوای گزارشی که حسابرس در این گونه موارد صادر می‌کند، استانداردها و راهنماییهای لازم ارائه شده است. بررسی اجمالی اطلاعات مالی میان دوره‌ای توسط حسابرس واحد تجاری باید طبق استاندارد 2410 انجام شود.
2 . موضوع این استاندارد، اساساً بررسی اجمالی صورتهای مالی است، اما می‌تواند با انجام تعدیلات لازم با توجه به شرایط مربوط، برای بررسی اجمالی سایر اطلاعات مالی تاریخی نیز بکار گرفته شود. ضوابط ارائه شده در سایر استانداردهای حسابرسی نیز می‌تواند حسابرس را در بکارگیری این استاندارد یاری رساند.
هدف از بررسي اجمالي صورتهای مالی
3 . هدف از بررسي اجمالي صورتهاي مالي اين است كه حسابرس بتواند براساس رسيدگيهايي كه بمراتب محدودتر از حسابرسي است و تمام شواهد لازم و كافي را براي حسابرسي صورتهاي مالي تامين نمي‌كند، چنين نظر دهد كه به مورد يا موارد با اهميتي كه حاكي از انحراف از استانداردهاي حسابداري باشد، برخورد نكرده است (اطمينان محدود).
اصول كلي حاكم بر بررسي اجمالي صورتهای مالی
4 . حسابرس در بررسي اجمالي صورتهاي مالي بايد “آيين رفتار حرفه‌اي” را رعايت كند. اصول آيين رفتار حرفه‌اي حاكم بر مسئوليتهاي حرفه‌اي حسابرس به شرح زیر است:
الف ـ استقلال
ب ـ درستكاري
پ ـ بيطرفي
ت ـ صلاحيت و مراقبت حرفه‌اي
ث ـ رازداري
ج ـ رفتار حرفه‌اي
چ ـ اصول و ضوابط حرفه‌اي مربوط
5 . حسابرس بايد بررسي اجمالي صورتهاي مالي را براساس اين استاندارد اجرا كند.
6 . حسابرس بايد بررسي اجمالي صورتهاي مالي را با ترديد حرفه‌اي برنامه‌ريزي و اجرا كند و بداند كه ممكن است شرايطي وجود داشته كه موجب اشتباه يا تحريف با اهميت در صورتهاي مالي شده باشد.
7 . حسابرس به منظور بيان اطمينان محدود در گزارش بررسي اجمالي بايد شواهد كافي و قابل قبولي را عمدتا از طريق پرس‌وجو و روشهاي تحليلي به گونه‌اي گردآوري كند كه بتواند به نتيجه‌اي معقول دست يابد.
دامنه بررسي اجمالي صورتهاي مالی
8 . دامنه بررسي اجمالي صورتهاي مالي شامل مجموعه روشهايي است كه اجراي آنها در شرايط موجود، براي دستيابي به هدف بررسي اجمالي صورتهاي مالي، ضروري به نظر مي‌رسد. حسابرس بايد روشهاي لازم براي بررسي اجمالي، منطبق با استانداردهاي حسابرسي را با توجه به الزامات مقرر در اين استاندارد، قوانين و مقررات و در موارد مقتضي، شرايط قرارداد و الزامات خاص گزارشگري، تعيين كند.
اطمينان محدود (سلبي)
9 . حسابرس با بررسي اجمالي، در سطحي محدود اطمينان مي‌دهد كه صورتهاي مالي مورد بررسي وي عاري از تحريف بااهميت است. اما، اين اطمينان به شكل منفي (سلبي) اظهار مي‌شود.
نكات اساسي قرارداد
10 . حسابرس و صاحبكار بايد درباره شرايط قرارداد با يكديگر توافق كنند. شرايط توافق شده بايد به صورت قرارداد، مستند شود.
11 . تنظيم قرارداد بررسي اجمالي، به برنامه‌ريزي كار كمك مي‌كند و چنانچه در آن، شرايط اصلي كار مستند شود، هم به نفع صاحبكار خواهد بود و هم به نفع حسابرس. چنين قراردادي، پذيرش كار را توسط حسابرس مشخص و از هرگونه برداشت نادرست درباره مواردي چون هدف و دامنه كار، ميزان مسئوليتهاي حسابرس و شكل گزارشي كه ارائه خواهد كرد، جلوگيري مي‌كند.
12 . نكاتي كه بايد در قرارداد پيش‌بيني شود، شامل موارد زير است:
- هدف از بررسي اجمالي صورتهاي مالي.
- مسئوليت مديريت درباره صورتهاي مالي.
- دامنه كار بررسي اجمالي، شامل اشاره به اين استاندارد.
- امكان دسترسي حسابرس به هرگونه اسناد، مدارك و ساير اطلاعات لازم براي بررسي اجمالي صورتهاي مالي.
- شكل گزارشي كه در نظر است صادر شود.
- تصريح اين كه بررسي اجمالي صورتهاي مالي از لحاظ كشف و افشاي اشتباهات و اعمال غيرقانوني يا ساير تخلفات، مانند تقلب يا اختلاس، نمي‌تواند قابل اتكا باشد.
- تصريح اين كه بررسي اجمالي صورتهاي مالي، به منزله حسابرسي طبق استانداردهاي حسابرسي نيست و بنابراين، اظهارنظر حسابرسي نيز ارائه نخواهد شد. حسابرس به منظور تاكيد بر اين نكته و جلوگيري از هر گونه برداشت نادرست مي‌تواند به اين موضوع نيز اشاره كند كه بررسي اجمالي، الزامات قانوني و نيازهاي اشخاص ثالث به حسابرسي را، براورده نمي‌كند.
نمونه‌اي از قرارداد بررسي اجمالي صورتهاي مالي در پيوست 1 ارائه شده است.
برنامه‌ريزي
13 . حسابرس بايد كار بررسي اجمالي را چنان برنامه‌ريزي كند كه از اجراي موثر آن اطمينان يابد.
14 . حسابرس براي بررسي اجمالي صورتهاي مالي بايد از نوع فعاليت واحد اقتصادي، شامل توجه به ساختار سازماني واحد اقتصادي، سيستمهاي حسابداري، ويژگيهاي عملياتي و نوع و ماهيت داراييها، بدهيها، درآمدها و هزينه‌هاي آن شناخت كافي به دست آورد يا شناخت خود را بهنگام كند.
15 . حسابرس بايد از موارد ياد شده در بالا و ساير موضوعات مربوط به صورتهاي مالي شناخت داشته باشد؛ مانند، شناخت از محصولات و روشهاي توزيع آنها، خطوط توليد، محل كارگاههاي توليد و اشخاص وابسته. حسابرس براي انجام پرس‌وجوهاي منطقي و مربوط، طراحي روشهاي مناسب و نيز ارزيابي پاسخها و اطلاعات دريافتي، به اين شناخت نياز دارد.
خدمات انجام شده توسط ديگران
16 . حسابرس هنگام استفاده از نتايج كار حسابرسان ديگر يا كارشناسان بايد اطمينان يابد كه نتايج مزبور براي هدف بررسي اجمالي صورتهاي مالي، مناسب است.
مستندسازي
17. حسابرس بايد موضوعاتي را كه در فراهم كردن شواهد لازم براي پشتيباني از گزارش بررسي اجمالي و شواهد مربوط به انجام كار طبق اين استاندارد اهميت دارد، مستند كند.
روشها و شواهد
18 . حسابرس بايد در تعيين نوع و ماهيت، زمانبندي اجرا و حدود روشهاي بررسي اجمالي، قضاوت حرفه‌اي خود را بكار گيرد. موارد زير مي‌تواند حسابرس را در اين باره ياري رساند:
- هرگونه شناخت حاصل‌از حسابرسي يا بررسي اجمالي صورتهاي مالي در دوره‌هاي گذشته.
- شناخت حسابرس از نوع فعاليت تجاري واحد مورد بررسي، شامل اصول و رويه‌هاي حسابداري مورد عمل در صنعتي كه واحد مورد بررسي در آن فعاليت مي‌كند.
- سيستمهاي حسابداري واحد مورد بررسي.
- ميزاني كه هر يك از اقلام مورد بررسي، تحت تاثير قضاوت و براوردهاي مديريت قرار مي‌گيرد.
- اهميت معاملات و مانده حسابها.
19 . حسابرس در بررسي اجمالي صورتهاي مالي بايد موضوع اهميت را همان گونه مورد توجه قرار دهد كه در حسابرسي صورتهاي مالي به آن مي‌پردازد. با وجودي كه احتمال كشف نشدن تحريفها در بررسي اجمالي بيش از حسابرسي است، قضاوت درباره اهميت به سطح اطمينان فراهم‌شده (از طريق بررسي اجمالي يا حسابرسي) مربوط نيست، بلكه به اطلاعاتي كه حسابرس نسبت به آن گزارش مي‌دهد و نيازهاي اتكاكنندگان به آن اطلاعات، بستگي دارد.
20 . روشهاي مورد استفاده در بررسي اجمالي صورتهاي مالي معمولا شامل موارد زير است:
- كسب شناخت از عمليات تجاري واحد اقتصادي و صنعتي كه در آن فعاليت مي‌كند.
- پرس‌وجو درباره اصول و رويه‌هاي حسابداري واحد مورد رسيدگي.
- پرس‌وجو درباره روشهاي ثبت، طبقه‌بندي و تلخيص معاملات، گردآوري اطلاعات براي افشا در صورتهاي مالي و تهيه صورتهاي مزبور.
- پرس‌وجو درباره كليه مندرجات با اهميت صورتهاي مالي.
- روشهاي تحليلي طراحي شده براي شناسايي روابط و اقلامي كه غيرعادي به نظر مي‌رسد. اين گونه روشها شامل موارد زير است:
- مقايسه صورتهاي مالي با صورتهاي مالي دوره‌هاي گذشته.
- مقايسه صورتهاي مالي با نتايج عمليات و وضعيت مالي پيش‌بيني شده.
- بررسي روابط بين عناصر صورتهاي مالي كه انتظار مي‌رود از الگويي مبتني بر تجارب واحد مورد رسيدگي يا معيارهاي صنعت پيروي كند.
حسابرس در بكارگيري اين روشها، موضوعاتي را كه در سال گذشته به تعديل حسابداري نياز داشته است بيشتر مورد بررسي قرار مي‌دهد.
- پرس‌وجو درباره مصوبات مجامع عمومي سهامداران، هيات مديره، كميته‌هاي هيات مديره و ساير جلساتي كه مي‌تواند بر صورتهاي مالي اثر داشته باشد.
- مطالعه صورتهاي مالي با توجه به اطلاعاتي كه حسابرس به دست آورده است، به منظور تشخيص انطباق صورتهاي مالي با مبناي حسابداري مربوط.
- دريافت گزارش ساير حسابرسان (در صورت نياز) كه حسابرسي يا بررسي اجمالي صورتهاي مالي اجزاي واحد مورد رسيدگي را به عهده داشته‌اند.
- پرس‌وجو از مسئولين امور مالي واحد مورد رسيدگي درباره مواردي چون:
- ثبت كليه معاملات و عمليات و ساير رويدادهاي مالي در دفاتر.
- تهيه صورتهاي مالي بر اساس مبناي حسابداري مربوط.
- تغييرات به وجود آمده در فعاليتهاي تجاري واحد مورد رسيدگي و اصول و رويه‌هاي حسابداري آن.
- پرسشهايي كه در نتيجه اجراي روشهاي بالا پديد آمده است.
- دريافت تاييديه مديران.
نمونه روشهاي متداول در بررسي اجمالي صورتهاي مالي در پيوست 2 ارائه شده است. فهرست مزبور جامع و كامل نيست و با اين قصد هم ارائه نمي‌شود كه كليه روشهاي آن بايد لزوما در هر بررسي اجمالي، بكار رود.
21 . حسابرس بايد درباره آن گروه از رويدادهاي پس از تاريخ ترازنامه كه ممكن است موجب تعديل صورتهاي مالي يا افشا در آن شود نيز پرس‌وجو كند. حسابرس در مورد شناسايي رويدادهاي پس از تاريخ گزارش بررسي اجمالي، هيچ مسئوليتي ندارد.
22 . چنانچه حسابرس بر اين باور باشد كه اطلاعات مورد بررسي اجمالي وي احتمالا داراي تحريف با اهميت است بايد روشهاي اضافي را اجرا كند يا روشهاي بررسي را گسترش دهد تا بتواند ترديد خود را برطرف و اطمينان محدودي فراهم نمايد يا ضرورت تعديل گزارش را براي خود مشخص كند.
نتيجه‌گيري و گزارشگري
23 . در گزارش بررسي اجمالي اطمينان محدود بايد به صراحت اظهار شود. حسابرس بايد نتايج حاصل از شواهد گردآوري شده را به عنوان مبناي اظهار اطمينان محدود، مرور و ارزيابي كند.
24 .حسابرس بايد اطلاعات به دست آمده در جريان بررسي اجمالي را به منظور يافتن نشانه يا نشانه‌هايي از موارد عدم ارائه مطلوب صورتهاي مالي از تمام جنبه‌هاي بااهميت، طبق استانداردهاي حسابداري، ارزيابي كند.
25 . در گزارش بررسي اجمالي صورتهاي مالي، دامنه كار توصيف مي‌شود تا استفاده‌كننده بتواند از نوع و ماهيت كار انجام شده، شناخت كافي به دست آورد. علاوه براين، در گزارش تصريح مي‌شود كه بررسي اجمالي انجام‌شده، حسابرسي نيست و بنابراين، نظر حرفه‌اي حسابرسي نيز اظهار نخواهد شد.
26 . گزارش بررسي اجمالي صورتهاي مالي بايد شامل اجزاي اصلي زير باشد:
الف ـ عنوان (شامل استقلال حسابرس، مثلا: گزارش بررسي اجمالي حسابرس مستقل).
ب ـ مخاطب گزارش.
پ ـ بند مقدمه شامل:
(1) مشخص كردن عناوين صورتهاي مالي مورد بررسي اجمالي.
(2) مشخص كردن مسئوليت مديريت واحد مورد رسيدگي و حسابرس.
ت ـ بند دامنه رسيدگي (توصيف نوع و ماهيت بررسي اجمالي) شامل:
(1) اشاره به استاندارد حسابرسي مربوط به بررسي اجمالي صورتهاي مالي.
(2) تصريح اين كه بررسي اجمالي، اساسا به پرس‌وجو و اجراي روشهاي تحليلي محدود مي‌شود.
(3) تصريح اين كه حسابرسي، اجرا نشده است، روشهاي اجرا شده، اطمينان كمتري را نسبت به حسابرسي فراهم مي‌كند و نظر حرفه‌اي حسابرسي اظهار نمي‌شود.
ث ـ اظهار اطمينان محدود.
ج ـ تاريخ گزارش.
چ ـ نشاني حسابرس.
ح ـ امضاي حسابرس.
نمونه‌اي از گزارشهاي بررسي اجمالي در پيوستهاي 3 و 4 ارائه شده است.
27 . گزارش بررسي اجمالي بايد حاوي يكي از موارد زير باشد:
الف ـ اين موضوع كه حسابرس در جريان بررسي اجمالي خود به اطلاعاتي برخورد نكرده است كه نشان دهد صورتهاي مالي از تمام جنبه‌هاي بااهميت طبق استانداردهاي حسابداري به نحو مطلوب ارائه نشده است.
ب ـ تشريح موارد عدم رعايت استانداردهاي حسابداري و در صورت امكان، تعيين آثار ريالي آنها بر صورتهاي مالي، همراه با يكي از موارد زير:
(1) ارائه نظر مشروط در چارچوب اطمينان محدود.
(2) ارائه نظر مردود، در صورتي كه آثار موارد مزبور بر صورتهاي مالي، اساسي باشد به نحوي كه حسابرس نظر مشروط را براي نشان دادن گمراه‌كنندگي يا ماهيت ناقص صورتهاي مالي، مناسب تشخيص ندهد.
پ ـ در صورت وجود محدوديت با اهميت در دامنه رسيدگي، توصيف محدوديت مزبور همراه با يكي از موارد زير:
(1) اظهارنظر مشروط در چارچوب اطمينان محدود به دليل تعديلات احتمالي كه در صورت رفع محدوديت، ممكن بود در صورتهاي مالي ضرورت يابد.
(2) عدم اظهار هرگونه اطمينان در صورتي كه آثار احتمالي محدوديت مزبور بر صورتهاي مالي، اساسي باشد به نحوي كه هيچ اطميناني نتواند اظهار شود.
28 . حسابرس بايد گزارش بررسي اجمالي را به تاريخ تكميل كار، كه بيانگر اجراي روشهاي مربوط به رويدادهاي واقع شده تا تاريخ مزبور است، تاريخگذاري كند. از آنجا كه حسابرس نسبت به گزارش دربارة صورتهاي مالي تهيه و ارائه شده توسط مديريت مسئوليت دارد نبايد گزارش بررسي اجمالي خود را به تاريخي قبل‌از تاريخ تصويب صورتهاي مالي توسط هيات مديره، تاريخگذاري كند.
تاريخ اجرا
29 . اين استاندارد براي بررسي اجمالی صورتهاي مالي كه دوره مالي آن از اول فروردين 1378 و پس‌از آن شروع مي‌شود، لازم‌الاجراست.
|
پيوست 1
نمونه قرارداد
|
قـرارداد بـررسـي اجمالي صورتهاي مالي
عطف به درخواست … (نام واحد مورد بررسي) … از اين … (حسابرس) … براي بررسي اجمالي ترازنامه … (واحد مورد بررسي ) … به تاريخ … و صورتهاي سود وزيان، سود (زيان)انباشته و جريان وجوه نقد آن براي سال / دوره مالي منتهي به تاريخ مزبور همراه با يادداشتهاي توضيحي مربوط، اين قرارداد بين … و … كه از اين پس به ترتيب “حسابرس” و “واحد مورد بررسي” ناميده مي‌شوند با شرايط زير منعقد مي‌گردد.
موضوع قـرارداد
1 . بررسي اجمالي صورتهاي مالي يادشده در بالا با هدف اظهار اطمينان محدود درباره آنها.
تعهدات حسابرس
2 . انجام موضوع قرارداد براساس استاندارد “بررسي اجمالي صورتهاي مالي”.
3 . بررسي اجمالي صورتهاي مالي، به منزله حسابرسي طبق استانداردهاي حسابرسي نيست، از اين رو، نظر حرفه‌اي حسابرسي اظهار نخواهد شد.
4 . اظهارنظر در چارچوب اطمينان محدود. اظهارنظر نسبت به صورتهاي مالي در چارچوب اطمينان محدود براساس استاندارد بررسي اجمالي صورتهاي مالي مي‌تواند حسب مورد به صورت بدون بند توضيحي ، مشروط ، مردود يا عدم اظهارنظر باشد. نمونه گزارش بررسي اجمالي صورتهاي مالي بدون بند توضيحي به شرح پيوست است (رجوع شود به پيوست شماره 3 اين استاندارد).
5 . بررسي اجمالي صورتهاي مالي، نمي‌تواند براي مقاصد كشف و افشاي اشتباهات و اَعمال غير قانوني يا ساير تخلفات، مانند تقلب يا اختلاس، قابل اتكا باشد؛ هر چند در صورت برخورد با اين گونه موارد، موضوع به واحد مورد بررسي گزارش خواهد شد.
تعهدات واحد مورد بررسي
6 . تهيه و ارائه صورتهاي مالي تاييد و امضا شده توسط مديريت واحد مورد بررسي حداكثر تا … (تاريخ …/ مدت … پس از تاريخ ترازنامه ) … . تهيه وارائه صورتهاي مالي مطلوب مستلزم حفظ و نگهداري مدارك كافي حسابداري، استقرار و اعمال كنترلهاي داخلي مناسب، انتخاب و بكارگيري اصول و روشهاي مناسب حسابداري شامل حفاظت از داراييهاي واحد مورد بررسي توسط مديريت است.
تبصره : صورتهاي مالي عبارت است از ترازنامه و صورتهاي سود و زيان، سود (زيان) انباشته و جريان وجوه نقد و يادداشتهاي توضيحي همراه، حاوي افشاي كافي طبق استانداردهاي حسابداري.
7 . ارائه كليه اطلاعات، اسناد، مدارك و دفاتر(دستي و يا كامپيوتري ) مورد نياز براي اجراي روشهاي بررسي اجمالي.
8 . ارائه تاييديه‌اي توسط مديريت واحد مورد بررسي درباره اطلاعاتي كه در ارتباط با بررسي اجمالي صورتهاي مالي ياد شده دربالا به حسابرس داده مي‌شود.
9 . تامين محل كار، امكانات و تسهيلات مناسب و همچنين، همكاري كاركنان واحد مورد بررسي در تهيه و ارائه صورتهاي ريز و جداول تفصيلي مورد نياز براي اجراي هرچه بهتر روشهاي بررسي اجمالي.
10 . پرداخت بموقع صورتحسابهاي حق‌الزحمه.
حـق‌الـزحمـه
11 . مبناي تعيين حق‌الزحمه، مدت كاركرد حسابرسان مامور انجام كار است كه متناسب با پيشرفت كار، صورتحساب مي‌شود. حق‌الزحمه ساعتي هريك از حسابرسان بر حسب تجربه و مهارت و در نتيجه، ميزان مسئوليتي كه به عهده دارند، متفاوت است. طبق بررسيهاي به عمل آمده، حق‌الزحمه، شامل حق‌الزحمه ساعات كار مستقيم، ساير هزينه‌هاي مستقيم (ازقبيل هزينه‌هاي فوق‌العاده ماموريت خارج از مركز و اياب و ذهاب) و سربار قابل تخصيص، در مجموع به ميزان … ريال براورد مي‌شود.
سـايـر مـوارد
12 . اين قرارداد از تاريخ مبادله تا … اعتبار دارد.
13 . هرگونه اختلاف طرفين قرارداد در اجراي مفاد آن، از طريق هياتي سه نفره متشكل از نماينده واحد مورد رسيدگي، نماينده حسابرس و يك شخص مورد قبول دو طرف، حل و فصل خواهد شد.
14 . اين قرارداد در 14 ماده و يك تبصره و در 2 نسخه كه هر دو نسخه در حكم واحد است، تنظيم و در تاريخ … به امضاي طرفين قرارداد رسيده است.
واحد مورد رسيدگي حسابرس
پيوست 2
نمونه تفصيلي روشهاي مورد استفاده در بررسي اجمالي صورتهاي مالي
1 . پرس‌وجو و روشهاي تحليلي لازم براي بررسي اجمالي صورتهاي مالي را قضاوت حرفه‌اي حسابرس تعيين مي‌كند. روشهاي زير تنها با هدف ارائه نمونه تهيه شده است و همه آنها لزوما در هر بررسي بكار نمي‌رود. هدف اين پيوست، ارائه يك برنامه يا چك ليست استاندارد براي اجراي بررسي اجمالي نيست.
كليات
2 . در مورد شرايط و دامنه كار با مديريت واحد مورد بررسي و اعضاي گروه بررسي اجمالي، مذاكره كنيد.
3 . قراردادي حاوي شرايط و دامنه كار، تنظيم كنيد.
4 . شناختي از فعاليتهاي تجاري واحد مورد بررسي و سيستم ثبت رويدادهاي مالي و تهيه صورتهاي مالي آن، كسب كنيد.
5 . در مورد كامل، بموقع و مجاز بودن ثبت رويدادهاي مالي، پرس‌وجو كنيد.
6 . تراز آزمايشي را دريافت كنيد و از مطابقت آن با دفتر كل و صورتهاي مالي، اطمينان يابيد.
7 . نتايج حسابرسي و بررسي اجمالي صورتهاي مالي دوره‌هاي گذشته (شامل تعديلات حسابداري حاصل از آنها) را ارزيابي كنيد.
8 . درباره هرگونه تغيير عمده در واحد مورد بررسي نسبت به سال گذشته (مانند تغييرات در مالكيت يا ساختار سرمايه‌اي آن) پرس‌وجو كنيد.
9 . درباره رويه‌هاي حسابداري واحد مورد بررسي، پرس‌وجو و موارد زير را در مورد آنها، ارزيابي كنيد:
الف ـ انطباق با استانداردهاي حسابداري.
ب ـ مناسب بودن نحوه بكارگيري آنها.
پ ـ يكنواختي در بكارگيري آنها و در غير اين‌صورت، ارزيابي چگونگي افشاي هرگونه تغيير در رويه هاي مزبور.
10 . صورتجلسات مجامع عمومي، هيات مديره و كميته‌هاي اصلي آن را به منظور آگاهي از موضوعات حايز اهميت از لحاظ بررسي اجمالي صورتهاي مالي، مطالعه كنيد.
11 . درباره چگونگي انعكاس آثار مالي مصوبات مجامع عمومي، هيات مديره يا جلسات مشابه آن در صورتهاي مالي، پرس‌وجو كنيد.
12 . درباره وجود معاملات با اشخاص وابسته، چگونگي به حساب گرفتن اين گونه معاملات و افشاي مناسب آنها، پرس‌وجو كنيد.
13 . درباره بدهيهاي احتمالي و تعهدات واحد مورد بررسي، پرس‌وجو كنيد.
14 . درباره طرحهاي واگذاري داراييها يا قسمتهاي عمده واحد مورد بررسي، پرس‌وجو كنيد.
15 . نسخه‌اي از صورتهاي مالي واحد مورد بررسي را دريافت و درباره آنها با مديريت، مذاكره كنيد.
16 . كفايت افشا در صورتهاي مالي و مناسب بودن طبقه‌بندي و نحوه ارائه آنها را ارزيابي كنيد.
17 . اقلام منعكس در صورتهاي مالي دوره جاري را با اقلام مقايسه‌اي دوره‌هاي گذشته و در صورت وجود بودجه‌ها و پيش‌بيني‌هاي مالي، با آنها نيز مقايسه كنيد.
18 . علل هرگونه نوسان يا عدم يكنواختي غيرعادي موجود در صورتهاي مالي را از مديريت واحد مورد بررسي، جويا شويد.
19 . آثار هريك از اشتباهات اصلاح نشده را به تنهايي يا در مجموع، ارزيابي كنيد. توجه مديريت را به اشتباهات مزبور جلب و آثار اشتباهات اصلاح نشده را بر گزارش بررسي اجمالي، تعيين كنيد.
20 . تاييديه مديران را دريافت كنيد.
وجوه نقد
21 . صورتهاي مغايرت بانكي را دريافت و درباره اقلام باز قديمي يا غيرعادي از كاركنان مربوط، پرس‌وجو كنيد.
22 . در مورد نقل و انتقالات بين حسابهاي بانكي چند روز پيش و چند روز پس از تاريخ دوره مورد بررسي، پرس‌وجو كنيد.
23 . درباره وجود هرگونه محدوديت استفاده از وجوه نقد واحد مورد بررسي، پرس‌وجو كنيد.
مطالبات
24 . درباره روشهاي شناسايي و ثبت مطالبات تجاري، پرس‌وجو كنيد.
25 . صورت ريز مطالبات را دريافت كنيد و از مطابقت جمع آن با تراز آزمايشي، اطمينان يابيد.
26 . توضيحات لازم را درباره نوسانات عمده در مطالبات نسبت به دوره‌هاي گذشته يا مبالغ پيش‌بيني شده، از مديريت دريافت و ارزيابي كنيد.
27 . جدول تجزيه و تحليل سني حسابهاي دريافتني تجاري را دريافت كنيد. درباره دليل يا دلايل وجود حسابهاي غيرعادي عمده، حسابهاي داراي مانده بستانكار يا ساير مانده‌هاي غيرعادي و همچنين، قابليت وصول حسابهاي دريافتني، پرس‌وجو كنيد.
28 . درباره طبقه‌بندي مطالبات در صورتهاي مالي، شامل تفكيك و طبقه‌بندي مانده‌هاي غير جاري، حسابهاي با مانده بستانكار، مطالبات از سهامداران، مديران و ساير اشخاص وابسته، با مديريت مذاكره كنيد.
29 . درباره روش شناسايي حسابهايي كه به دشواري وصول مي‌شود و چگونگي ايجاد ذخيره براي مطالبات مشكوك‌الوصول، پرس‌وجو و منطقي بودن ذخيره مزبور را بررسي كنيد.
30 . درباره در گرو بودن مطالبات، پرس‌وجو كنيد.
31 . درباره روشهاي مورد استفاده براي اجراي درست آزمون انقطاع زماني معاملات فروش و برگشت از فروش، پرس‌وجو كنيد.
32 . درباره مانده‌هاي بدهكار ناشي از مواد وكالاي اماني نزد ديگران و همچنين، در صورت وجود چنين مانده‌هايي، درباره ثبتهاي اصلاحي لازم براي منظور كردن مواد و كالاي مزبور به حساب موجوديها، پرس‌وجو كنيد.
33 . در مورد هرگونه اعلاميه بستانكار قابل ملاحظه (ناشي از برگشت از فروش و تخفيفات) مربوط به درآمدهاي ثبت شده كه پس از تاريخ ترازنامه صادر شده است و تامين ذخيره كافي از اين بابت، پرس‌وجوكنيد.
موجوديهاي مواد و كالا
34 . صورت ريز موجوديهاي مواد و كالا را دريافت كنيد و از موارد زير اطمينان يابيد:
الف ـ مطابقت جمع صورت مزبور با تراز آزمايشي.
ب ـ تهيه شدن صورت مزبور براساس شمارش موجوديها.
35 . درباره روش شمارش موجوديهاي مواد وكالا، پرس‌وجو كنيد.
36 . چنانچه شمارش موجوديها در تاريخ ترازنامه انجام نشده باشد، درباره موارد زير پرس‌وجو كنيد:
الف ـ استفاده‌‌كردن يا نكردن واحد مورد بررسي از سيستم ثبت دايمي موجوديها و مقايسه متناوب مقاديرمنعكس در مدارك موجوديها با مقادير موجود.
ب ـ وجود و استفاده از سيستم بهاي تمام‌شده (حسابداري صنعتي) جامع و حصول اطمينان از تامين اطلاعات مورد نياز توسط آن.
37 . درباره تعديلات انجام شده ناشي از آخرين شمارش موجوديها، با مديريت مذاكره كنيد.
38 . درباره روشهاي مورد استفاده براي كنترل انقطاع زماني و گردش كالا، در جريان شمارش موجوديها، پرس‌وجو كنيد.
39 . درباره مباني ارزشيابي هر گروه از موجوديها و به ويژه حذف سود بين شعب، پرس‌وجو كنيد. درباره ارزشيابي موجوديها طبق قاعده اقل بهاي تمام‌شده يا قيمت بازار نيز پرس‌وجو كنيد.
40 . يكنواختي كاربرد روشهاي ارزشيابي موجوديها را شامل روشهاي تخصيص مواد اوليه، دستمزد مستقيم و سربار، ارزيابي كنيد.
41 . مبالغ گروه‌هاي اصلي موجوديها را با اقلام مشابه سال گذشته و مبالغ پيش‌بيني شده براي سال جاري مقايسه و درباره نوسانات و اختلافات عمده، پرس‌وجو كنيد.
42 . نسبت گردش موجوديهاي سال جاري را با سالهاي گذشته، مقايسه كنيد.
43 . درباره روشهاي تشخيص موجوديهاي كم گردش و ناباب و ارزشيابي اين اقلام براساس قيمت بازار، پرس‌وجو كنيد.
44 . درباره وجود اقلام اماني در انبار و در صورت وجود چنين اقلامي، درباره ثبتهاي اصلاحي لازم براي خارج كردن اين اقلام از موجوديها، پرس‌وجو كنيد.
45 . در مورد هرگونه موجوديهاي كالاي در رهن، نگهداري شده در محلهاي ديگر يا اماني نزد ديگران، پرس‌وجو كنيد و مطمئن شويد كه اين گونه اقلام، به درستي به حساب گرفته شده است.
سرمايه‌گذاريها (شامل شركتهاي وابسته و اوراق بهادار قابل دادوستد)
46 . صورت ريز سرمايه‌گذاريها را به تاريخ ترازنامه دريافت و آن را با تراز آزمايشي، مطابقت كنيد.
47 . درباره رويه‌هاي حسابداري استفاده شده در مورد سرمايه‌گذاريها، پرس‌وجو كنيد.
48 . درباره ارزش ثبت شده سرمايه‌گذاريها، پرس‌وجو و هرگونه مسئله مربوط به قابليت بازيافت آنها را ارزيابي كنيد.
49 . درستي نحوه به حساب گرفتن سود وزيان حاصل از فروش و درآمد سرمايه‌گذاريها را ارزيابي كنيد.
50 . درباره چگونگي طبقه‌بندي سرمايه‌گذاريها به بلند مدت و كوتاه مدت، پرس‌وجو كنيد.
داراييهاي ثابت و استهلاك
51 . جدول داراييهاي ثابت حاوي بهاي تمام‌شده و استهلاك انباشته را دريافت و با تراز آزمايشي، مطابقت كنيد.
52 . درباره روشهاي استهلاك و تميز مخارج سرمايه‌اي از مخارج جاري، پرس‌وجو كنيد. هرگونه احتمال كاهش با اهميت و دايمي در ارزش داراييها را ارزيابي كنيد.
53 . درباره داراييهاي ثابت اضافه و يا فروخته شده طي دوره و چگونگي به حساب گرفتن سود و زيان حاصل از فروش يا كنارگذاري آنها، با مديريت گفتگو و در مورد منظور شدن كليه اين گونه معاملات در حسابها، پرس‌وجو كنيد.
54 . درباره يكنواختي نرخها وروشهاي استهلاك داراييها پرس‌وجو و هزينه استهلاك سال جاري را با سالهاي گذشته، مقايسه كنيد.
55 . درباره حقوق اشخاص ثالث نسبت به داراييهاي ثابت، پرس‌وجوكنيد.
56 . درباره انعكاس درست (طبق استانداردهاي حسابداري) قراردادهاي اجاره بلند مدت در صورتهاي مالي، با مديريت مذاكره كنيد.
پيش‌پرداختها، داراييهاي نامشهود و ساير داراييها
57 . جدولي حاوي نوع و ماهيت اين گونه حسابها را دريافت و درباره قابليت بازيافت آنها، با مديريت مذاكره كنيد.
58 . درباره مباني ثبت اين‌گونه حسابها و روشهاي مورد استفاده براي استهلاك آنها، پرس‌وجو كنيد.
59 . حسابهاي هزينه مربوط را با اقلام مشابه سالهاي گذشته مقايسه و درباره مغايرات عمده، با مديريت مذاكره كنيد.
60 . درباره طبقه‌بندي اين‌گونه حسابها به بلندمدت و كوتاه‌مدت، با مديريت مذاكره كنيد.
تسهيلات دريافتي
61 . جدول تسهيلات دريافتي را دريافت و با تراز آزمايشي، مطابقت كنيد.
62 . درباره تسهيلات دريافتي كه احتمالا برخي مفاد قرارداد آنها رعايت نشده است، اقدامات مديريت نسبت به آنها و انجام شدن اصلاحات لازم در صورتهاي مالي، پرس‌وجو كنيد.
63 . معقول بودن هزينه تسهيلات دريافتي را نسبت به مانده آن تسهيلات ارزيابي كنيد.
64 . در مورد وثيقه‌دار بودن تسهيلات دريافتي، پرس‌وجو كنيد.
65 . درباره طبقه‌بندي تسهيلات دريافتي به كوتاه‌مدت و بلندمدت، پرس‌وجو كنيد.
حسابها و اسناد پرداختني تجاري
66 . درباره روشهاي شناسايي و ثبت حسابها و اسناد پرداختني تجاري، پرس‌وجو كنيد.
67 . توضيحات لازم را درباره نوسانات عمده در مانده حسابها و اسناد پرداختني نسبت به دوره‌هاي گذشته يا نسبت به مبالغ پيش‌بيني شده، از مديريت دريافت و ارزيابي كنيد.
68 . صورت ريز حسابها و اسناد پرداختني را دريافت كنيد و از مطابقت جمع آن با تراز آزمايشي، اطمينان يابيد.
69 . درباره تطبيق دادن مانده‌ها با صورت وضعيتهاي بستانكاران، پرس‌وجو و مانده‌هاي مزبور را با مانده‌هاي دوره گذشته، مقايسه كنيد. نسبت بدهيهاي تجاري سال جاري را با سال گذشته، مقايسه كنيد.
70 . احتمال وجود بدهيهاي عمده ثبت نشده را ارزيابي كنيد.
71 . درباره چگونگي افشاي جداگانه مانده بدهي به سهامداران، مديران و ساير اشخاص وابسته، پرس‌وجو كنيد.
بدهيهاي ناشي از هزينه‌هاي تحقق يافته و بدهيهاي احتمالي
72 . صورت ريز بدهيهاي ناشي از هزينه‌هاي تحقق يافته را دريافت و مانده آن را با تراز آزمايشي، مطابقت كنيد.
73 . مانده‌هاي با اهميت هزينه‌هاي مربوط را با حسابهاي مشابه سال قبل، مقايسه كنيد.
74 . در مورد مجوز ثبت اين گونه اقلام، شرايط تسويه، ميزان رعايت شرايط مزبور، وثايق و چگونگي طبقه‌بندي آنها، پرس‌وجو كنيد.
75 . درباره روشهاي تعيين اين گونه اقلام، پرس‌وجو كنيد.
76 . درباره نوع و ماهيت مبالغ تشكيل‌دهنده بدهيهاي احتمالي وتعهدات، پرس‌وجو كنيد.
77 . درباره بدهيهاي ناشي از هزينه‌هاي تحقق يافته و بدهيهاي احتمالي كه در حسابها ثبت نشده است، پرس‌وجوكنيد. در صورت وجود اين گونه اقلام، درباره ضرورت تامين ذخيره يا لزوم افشاي آنها در صورتهاي مالي، با مديريت مذاكره كنيد.
ماليات بردرآمد و ساير مالياتها
78 . درباره هرگونه رويدادي، شامل اعتراض به ماليات تشخيص شده، كه مي‌تواند اثر با اهميتي بر ماليات پرداختني واحد مورد رسيدگي داشته باشد، از مديريت پرس‌وجو كنيد.
79 . ماليات بردرآمد واحد مورد رسيدگي را با توجه به درآمدهاي آن، ارزيابي كنيد.
80 . درباره كفايت ذخيره ماليات بردرآمد واحد مورد رسيدگي، براي سال مورد رسيدگي و سالهاي قبل از آن، از مديريت پرس‌وجو كنيد.
رويدادهاي پس از تاريخ ترازنامه
81 . آخرين صورتهاي مالي ميان دوره‌اي را از مديريت دريافت و با صورتهاي مالي مورد بررسي يا صورتهاي مالي دوره‌هاي گذشته، مقايسه كنيد.
82 . درباره رويدادهاي پس از تاريخ ترازنامه كه آثار با اهميتي بر صورتهاي مالي مورد بررسي دارد و به ويژه موارد زير، پرس‌وجو كنيد:
الف ـ هرگونه تعهد با اهميت يا ابهام ايجاد شده پس از تاريخ ترازنامه.
ب ـ هرگونه تغيير قابل ملاحظه در سرمايه، بدهيهاي بلندمدت يا سرمايه در گردش تا تاريخ پرس‌وجو.
پ ـ هرگونه تعديل غيرعادي انجام شده طي دوره زماني بين تاريخ ترازنامه و تاريخ پرس‌وجو. دراين‌باره ضرورت تعديل صورتهاي مالي يا افشا در آنها را نيز ارزيابي كنيد.
83 . صورتجلسات مجامع عمومي، هيات مديره و كميته‌هاي مربوط را براي دوره پس از تاريخ ترازنامه، دريافت و مطالعه كنيد.
دعاوي حقوقي
84 . درباره هرگونه دعواي حقوقي در جريان و يا در شرف طرح عليه واحد مورد رسيدگي، پرس‌وجو و آثار آنها را بر صورتهاي مالي، بررسي كنيد.
حقوق صاحبان سرمايه
85 . صورت ريز كليه ثبتهاي انجام‌شده مربوط به حسابهاي تشكيل‌دهنده حقوق صاحبان سرمايه را، شامل افزايش يا كاهش سرمايه وسود سهام، دريافت و آن را ارزيابي كنيد.
86 . درباره وجود هرگونه محدوديت در توزيع سود انباشته (اندوخته‌ها) يا ساير حسابهاي تشكيل‌دهنده حقوق صاحبان سرمايه، پرس‌وجو كنيد.
عمليات
87 . نتايج عمليات را با نتايج دوره‌هاي مشابه گذشته و مبالغ پيش‌بيني شده براي دوره جاري، مقايسه و درباره مغايرات عمده، با مديريت مذاكره كنيد.
88 . درباره چگونگي شناسايي و به حساب گرفتن فروشها و هزينه‌هاي عمده در دوره‌هاي مربوط، با مديريت مذاكره كنيد.
89 . اقلام غير مترقبه وغيرعادي را مورد توجه قرار دهيد.
90 . ارتباط بين اقلام مربوط به حسابهاي درآمد را مورد توجه قرار دهيد، درباره آنها با مديريت مذاكره، و منطقي بودن ارتباطات مزبور را با توجه به ارتباطات مشابه در دوره‌هاي گذشته و ساير اطلاعات در دسترس، ارزيابي كنيد.
پيوست 3
|
نمونه گزارش استاندارد بررسي اجمالي صورتهاي مالي
گزارش بررسي اجمالي حسابرس مستقل
به:
ترازنامه شركت نمونه در تاريخ 31 شهريور ××13 و صورتهاي سود و زيان و جريان وجوه نقد آن براي سال مالي منتهي به تاريخ مزبور همراه با يادداشتهاي توضيحي 1 تا … پيوست كه توسط هيات‌مديره تهيه و تاييد شده، مورد بررسي اجمالي اين موسسه قرار گرفته است. مسئوليت صورتهاي مالي با هيات‌مديره شركت و مسئوليت اين موسسه، صدور گزارش درباره صورتهاي مالي مزبور براساس بررسي اجمالي انجام شده، است.
بررسي اجمالي اين موسسه براساس استاندارد ”بررسي اجمالي صورتهاي مالي“ انجام گرفته است. رعايت استاندارد مزبور مستلزم برنامه‌ريزي و اجراي بررسي اجمالي به گونه‌اي است كه از نبود هر گونه تحريف بااهميت در صورتهاي مالي، اطميناني محدود به دست آيد. بررسي اجمالي، اساساً شامل پرس‌وجو از كاركنان شركت و بكارگيري روشهاي تحليلي نسبت به اطلاعات مالي است. دامنه بررسي اجمالي بمراتب محدودتر از رسيدگيهاي منطبق بر استانداردهاي حسابرسي است كه هدف آن، اظهارنظر حرفه‌اي درباره صورتهاي مالي به عنوان يك مجموعه واحد است و از اين‌رو، اين موسسه نيز چنين نظر حرفه‌اي اظهار نمي‌كند.
براساس بررسي اجمالي انجام شده، اين موسسه به مواردي كه حاكي از عدم ارائه مطلوب صورتهاي مالي يادشده در بالا، از تمام جنبه‌هاي بااهميت، طبق استانداردهاي حسابداري باشد، برخورد نكرده است.
تاريخ موسسه حسابرسي نمونه …
پيوست 4
|
نمونه‌هايي از گزارشهاي تعديل شده بررسي اجمالي صورتهاي مالي
نظر مشروط، به دليل انحراف از استانداردهاي حسابداري
گزارش بررسي اجمالي حسابرس مستقل
به:
ترازنامه شركت نمونه در تاريخ 31 شهريور ××13 و صورتهاي سود و زيان و جريان وجوه نقد آن براي سال مالي منتهي به تاريخ مزبور همراه با يادداشتهاي توضيحي 1 تا … كه توسط هيات‌مديره تهيه وتاييدشده، مورد بررسي اجمالي اين موسسه قرار گرفته است. مسئوليت صورتهاي مالي، با هيات‌مديره شركت و مسئوليت اين موسسه، صدور گزارش درباره صورتهاي مالي مزبور براساس بررسي اجمالي انجام شده، است.
بررسي اجمالي اين موسسه براساس استاندارد ”بررسي اجمالي صورتهاي مالي“ انجام گرفته است. رعايت استاندارد مزبور مستلزم برنامه‌ريزي و اجراي بررسي اجمالي به گونه‌اي است كه از نبود هر گونه تحريف با اهميت در صورتهاي مالي، اطميناني محدود به دست آيد. بررسي اجمالي، اساساً شامل پرس‌وجو از كاركنان شركت و بكارگيري روشهاي تحليلي نسبت به اطلاعات مالي است. دامنه بررسي اجمالي بمراتب محدودتر از رسيدگيهاي منطبق بر استانداردهاي حسابرسي است كه هدف آن، اظهارنظر حرفه‌اي درباره صورتهاي مالي به عنوان يك مجموعه واحد است و از اين‌رو، اين موسسه نيز چنين نظر حرفه‌اي اظهار نمي‌كند.
بنا به اظهار مديريت، موجودي مواد و كالاي شركت به بهاي تمام شده در صورتهاي مالي منعكس شده كه بيش از ارزش بازار آنهاست. محاسبات مديريت كه توسط اين موسسه نيز بررسي اجمالي شده است، نشان مي‌دهد در صورت اعمال قاعده اقل بهاي تمام‌شده و ارزش بازار، در رعايت استانداردهاي حسابداري، موجودي مواد و كالا مبلغ … ميليون ريال و سود خالص، مبلغ … ميليون ريال كاهش مي‌يافت.
براساس بررسي اجمالي انجام شده، به استثناي آثار مورد مشروح در بالا، اين موسسه به مواردي كه حاكي از عدم ارائه مطلوب صورتهاي مالي ياد شده در بالا از تمام جنبه‌هاي بااهميت، طبق استانداردهاي حسابداري باشد، برخورد نكرده است.
تاريخ موسسه حسابرسي نمونه …
نظر مردود، به دليل انحراف از استانداردهاي حسابداري
|
گزارش بررسي اجمالي حسابرس مستقل
به:
ترازنامه شركت نمونه در تاريخ 31 شهريور ××13 و صورتهاي سود و زيان و جريان وجوه نقد آن براي سال مالي منتهي به تاريخ مزبور همراه با يادداشتهاي توضيحي 1 تا … كه توسط هيات‌مديره تهيه و تاييدشده، مورد بررسي اجمالي اين موسسه قرار گرفته است. مسئوليت صورتهاي مالي، با هيات‌مديره شركت و مسئوليت اين موسسه، صدور گزارش درباره صورتهاي مالي براساس بررسي اجمالي انجام شده، است.
بررسي اجمالي اين موسسه براساس استاندارد ”بررسي اجمالي صورتهاي مالي“ انجام گرفته است. رعايت استاندارد مزبور مستلزم برنامه‌ريزي و اجراي بررسي اجمالي به گونه‌اي است كه از نبود هر گونه تحريف با اهميت در صورتهاي مالي، اطميناني محدود به دست آيد. بررسي‌اجمالي، اساساً شامل پرس‌وجو از كاركنان شركت و بكارگيري روشهاي تحليلي نسبت به اطلاعات مالي است. دامنه بررسي اجمالي بمراتب محدودتر از رسيدگيهاي منطبق بر استانداردهاي حسابرسي است كه هدف آن، اظهارنظر حرفه‌اي درباره صورتهاي مالي به عنوان يك مجموعه واحد است و ازاين‌رو، اين موسسه نيز چنين نظر حرفه‌اي اظهار نمي‌كند.
همان‌گونه كه در يادداشت توضيحي شماره ×× همراه صورتهاي مالي تشريح شده است، شركت نمونه آثار ناشي از قرارداد اجاره به شرط تمليك داراييهاي ثابت خود را در صورتهاي مالي پيوست منظور نكرده است. چنانچه اين آثار در رعايت استانداردهاي حسابداري به حساب گرفته مي‌شد، داراييهاي ثابت معادل مبلغ … ميليون ريال و بدهيهاي بلند مدت معادل مبلغ … ميليون ريال افزايش و سود انباشته معادل مبلغ … ميليون ريال و سود خالص سال نيز معادل مبلغ … ميليون ريال كاهش مي‌يافت.
براساس بررسي اجمالي انجام شده، به دليل آثار اساسي موضوع مندرج در بند بالا، صورتهاي مالي مورد بررسي، وضعيت مالي شركت نمونه در تاريخ 31 شهريور ××13 و نتايج عمليات و جريان وجوه نقد آن را براي سال مالي منتهي به تاريخ مزبور طبق استانداردهاي حسابداري به نحو مطلوب نشان نمي‌دهد.
تاريخ موسسه حسابرسي نمونه …
استاندارد بررسي اجمالي 2410، ”بررسی اجمالی اطلاعات مالی میان دوره‌ای توسط حسابرس مستقل واحد تجاری“
منبع:سازمان حسابرسی
